Top 20 nhóm kỹ năng sống cần thiết cho trẻ mầm non

2.1. Kỹ năng tự ăn uống một mình

Các chuyên gia tư vấn sức khỏe và dinh dưỡng cho trẻ đã đưa ra nhận định rằng: trong độ tuổi mầm non, ba mẹ nên tập cho trẻ tự ăn uống sớm để giúp trẻ hình thành thói quen và tính tự lập từ nhỏ. Đây còn là một thói quen ảnh hưởng tốt đến hành vi của trẻ, đặc biệt là rất có lợi cho sức khỏe của các con.

Những ngày đầu rèn luyện kỹ năng này cho trẻ sẽ rất vất vả vì trẻ không hợp tác, nhưng trang bị cho trẻ kỹ năng này sẽ giúp ba mẹ nhẹ nhàng hơn sau này, nhất là lúc trẻ đến độ tuổi đến trường.

2.2. Kỹ năng sống tự chăm sóc bản thân

Ở phương Tây, phụ huynh đã sớm dạy trẻ thói quen tự lập ngay từ bậc mầm non, nghĩa là để trẻ tự làm mọi thứ một mình trong khả năng của trẻ và chỉ giúp đỡ trẻ khi thực sự cần thiết.

Với phương pháp dạy dỗ trẻ như vậy đã mang đến những tính hiệu tích cực cho trẻ. Vì trẻ được tự do khám phá mọi thứ hoặc tự làm các công việc đơn giản như: đánh răng, thay quần áo, vệ sinh cá nhân, tự đi ngủ… Thậm chí, ngay cả khi bé vấp ngã nhẹ trên đường, phụ huynh chỉ đóng vai trò động viên bé tự đứng lên chứ không can thiệp hay chạy đến bế trẻ dỗ dành.

Phương pháp giáo dục trẻ mầm non ở phương Tây rất được đề cao bởi nó giúp trẻ hình thành nếp sống tự lập cũng như sự tự tin ngay từ những ngày đầu. Và xa hơn nữa là trong tương lai trẻ có thể tự chủ trong cuộc sống mà không dựa dẫm vào người khác.

2.3. Kỹ năng giao tiếp với mọi người xung quanh

Kỹ năng giao tiếp tốt giúp trẻ tự tin trình bày ý tưởng

2.4. Kỹ năng cất đồ chơi gọn gàng

Đồ chơi là những vật dụng gắn liền với trẻ nhỏ, ba mẹ nên hướng dẫn trẻ cách sắp xếp đồ chơi ngăn nắp sau khi chơi xong để hình thành thói quen chỉn chu, có trách nhiệm hơn trong cuộc sống.

Để giúp đỡ trẻ biết cách sắp xếp đồ chơi, ba mẹ nên minh họa bằng hành động thực tế như: rủ bé chơi cùng, tạo cảm giác vui vẻ đồng hành với bé trong quá trình chơi, sau đó cất đồ chơi gọn gàng.

Khi trẻ học được cách xếp đồ chơi ngăn nắp, trẻ sẽ học được cách sắp xếp những đồ vật khác sau này như: sách vở, dụng cụ học tập, đồ dùng gia đình,...

2.5. Kỹ năng tư duy logic

Sở thích tò mò tìm hiểu thế giới xung quanh, thích tự mình khám phá và hay đặt ra những câu hỏi “tại sao” là một trong những yếu tố giúp trẻ dần hình thành và phát triển kỹ năng tư duy, phân tích và học hỏi nhiều thứ hơn. Do đó, ba mẹ nên tạo điều kiện để trẻ được phát huy khả năng này bằng cách:

- Đọc sách cho trẻ nghe với nhiều chủ đề khác nhau

- Cùng con tham gia nhiều hoạt động vui chơi giải trí lành mạnh

- Xem các chương trình tài năng nhí hoặc những gameshow phù hợp với lứa tuổi các bé

2.6. Kỹ năng tự học cho trẻ

Để thúc đẩy kỹ năng tự học cho trẻ mầm non, nhiều phòng học tại các trường hiện nay như trường Quốc tế Việt Úc (VAS) đã trang bị nhiều dụng cụ hiện đại hỗ trợ học tập như: máy chiếu, bảng vuông, bút, tập vẽ và các dụng cụ học tập đa dạng khác. Điều này vừa kích thích sự tương tác nghe, nhìn và sáng tạo nhưng cũng vừa tạo động lực cho trẻ thích khám phá thế giới xung quanh, tập trung hơn trong các buổi học trên lớp, thúc đẩy trẻ phát triển kỹ năng tự học hỏi.

2.7. Kỹ năng nhận biết và phòng tránh những nguy hiểm

Đối với trẻ chưa có sự nhận thức thấu đáo các hoàn cảnh nguy hiểm xung quanh, ba mẹ nên giúp trẻ trang bị những kỹ năng nhận biết và tránh các nguy hiểm khi vui chơi trong nhà hoặc bên ngoài xã hội. Ví dụ:

- Giải thích cho trẻ vì sao không được đến gần ổ điện, nhà bếp, ban công… khi không có người lớn theo cùng

- Không đi theo người lạ

- Không nhận đồ từ người lạ nếu không có sự cho phép của gia đình

Sự hướng dẫn, giải thích cho trẻ trong từng tình huống cụ thể sẽ giúp trẻ tăng khả năng nhận thức và giảm thiểu các nguy cơ tiềm ẩn gây nguy hiểm cho trẻ.

Giúp trẻ nhận biết nguy hiểm thông qua các bài học thực hành

2.8. Kỹ năng tự tin thể hiện trước đám đông

Hầu hết, trẻ em rất hồn nhiên vô tư và thường thể hiện bản thân dù khi ở một mình hay chốn đông người. Nhưng cũng có không ít trẻ rụt rè và nhút nhát nhất là khi có nhiều người vây quanh trẻ. Do đó, ba mẹ cần hỗ trợ các bé trau dồi thêm kỹ năng thể hiện bản thân trước đám đông như: cho trẻ tham gia câu lạc bộ tiếng anh, học đàn, học múa, các câu lạc bộ năng khiếu,… để giúp bé không còn thấy ngại ngùng. Đồng thời rèn luyện được tính tự tin sẽ giúp ích rất nhiều cho con đường tương lai sau này của bé.

2.9. Kỹ năng làm việc nhóm

Phụ huynh nên hướng dẫn trẻ làm việc nhóm ngay từ khi còn nhỏ để giúp trẻ hòa đồng với mọi người xung quanh, từ đó trẻ sẽ cởi mở và khai thác được các thế mạnh của bản thân và lợi thế khi làm việc nhóm để đạt được kết quả tốt trong học tập cũng như công việc sau này khi lớn lên. Khi ở nhà, ba mẹ nên chơi đùa cùng trẻ hoặc cùng tham gia hoạt động như nấu ăn, chăm sóc cây cảnh, tắm cho thú cưng,... để giúp trẻ có khái niệm về kỹ năng làm việc nhóm cũng như kết quả tích cực khi làm việc cùng nhau. Đây là một trong những kỹ năng không thể thiếu trong xã hội không ngừng phát triển như hiện nay.

2.10. Kỹ năng biết yêu thương và giúp đỡ người khác

2.11. Kỹ năng biết nhận lỗi và thành thật

Trẻ con thường không biết nói dối, nhưng trẻ thường mang tâm lý sợ bị la. Do đó, trẻ bắt đầu nói dối để tránh việc bị ba mẹ trách phạt, điều này dễ hình thành nhân cách xấu khi lớn lên. Nghĩa là trong mọi việc dù lớn hay nhỏ trẻ đều nói dối vì từ nhỏ đã không phân biệt được đâu là lời nói tốt và xấu.

Vì vậy, khi trẻ còn nhỏ làm lỗi ba mẹ nên từ tốn khuyên bảo con, tìm hiểu nguyên nhân vì sao và giải thích cho trẻ hiểu để lần sau không tái phạm. Đồng thời, dạy trẻ nên thành thật và can đảm nói lời xin lỗi để thể hiện trách nhiệm khi làm sai một điều gì đó.

2.12. Kỹ năng sống gần gũi thiên nhiên

Phụ huynh nên tập cho trẻ trồng cây trong nhà hay ngoài sân vườn, cho trẻ chơi đùa với thú cưng là những cách giúp tâm hồn và tính cách trẻ trở nên đẹp hơn. Việc theo dõi, quan tâm chăm sóc cho cây cối, động vật sẽ giúp trẻ có sự kết nối sâu sắc với tự nhiên, tạo cảm xúc tích cực và ấm áp trong trái tim thơ ngây của trẻ. Bên cạnh đó là giúp trẻ có ý thức bảo vệ môi trường, học cách san sẻ yêu thương ngay từ nhỏ.

Dạy trẻ cách gần gũi với thiên nhiên qua các buổi dã ngoại

2.13. Kỹ năng ứng phó với bạn xấu

Dù trang bị nhiều đức tính tốt đẹp cho con nhưng không phải lúc nào trẻ cũng gặp được những người bạn tốt. Vậy ba mẹ nên làm gì nếu trẻ gặp phải bạn xấu?

Khi đến tuổi đi học, ba mẹ hãy quan sát biểu hiện của trẻ khi về nhà, nếu phát hiện những điều bất thường như: trẻ vốn hoạt bát nhưng lại dần trở nên ít nói và rụt rè, trẻ thường ngủ mớ và giật mình khóc,... Lúc này, phụ huynh nên nhẹ nhàng hỏi thăm và lắng nghe tâm sự của trẻ để tìm hiểu nguyên nhân. Nếu nguyên nhân do bị bạn bè bắt nạt thì hãy hướng dẫn trẻ những cách ứng xử như sau:

- Hạn chế tiếp xúc với những người bạn xấu

- Mạnh dạn báo với thầy cô/ ba mẹ khi bị bạn xấu bắt nạt

2.14. Kỹ năng hỏi thăm sức khỏe ông bà

Với cuộc sống hiện ngày nay, ông bà thường rất ít sống cùng con cháu như các thế hệ trước. Đa phần ba mẹ đều sinh sống và mưu sinh ở những thành phố lớn, lâu lâu mới có dịp về quê thăm ông bà, hàng xóm. Do đó, đã khiến tình cảm giữa ông bà và cháu con cũng có đôi phần chưa được khăn khít. Chính vì vậy, phụ huynh nên trang bị kỹ năng lễ phép, thưa hỏi sức khỏe ông bà để giúp trẻ xây dựng mối quan hệ gần gũi, hiếu thảo với ông bà và những người lớn tuổi.

Đối với các gia đình ở xa, hãy thường xuyên facetime hoặc gọi điện thoại cho ông bà ở quê để trẻ có dịp được thể hiện tình cảm gia đình. Đồng thời, thường xuyên kể về ông bà cho trẻ nghe còn là cách giúp trẻ khắc sâu hơn hình ảnh của ông bà trong tâm trí.

2.15. Kỹ năng bày tỏ mong muốn với người lớn

Bày tỏ mong muốn là một trong những kỹ năng giao tiếp then chốt để xây dựng sự thành công cũng như các mối quan hệ trong tương lai. Vì vậy, ba mẹ nên sử dụng phương pháp giúp trẻ biết cách bày tỏ các mong muốn của bản thân như đặt câu hỏi để bày tỏ mong muốn.

Trước khi giúp trẻ xây dựng kỹ năng này ba mẹ có thể làm gương cho con, ví dụ: khi ba mẹ muốn trẻ ngừng chơi để ăn cơm thì hãy nói với trẻ rằng: “Để mẹ cùng dọn dẹp đồ chơi với con rồi chúng ta sẽ cùng nhau ăn tối nhé”.

Với việc đặt câu hỏi bày tỏ sự mong muốn như thế này, trẻ sẽ nhanh chóng nhận ra và tiếp thu để vận dụng cho những tình huống khác. Khuyến khích trẻ giao tiếp cởi mở, lắng nghe và khen ngợi con đúng lúc sẽ giúp trẻ trở thành người biểu đạt tốt khi lớn lên.

2.16. Kỹ năng hòa đồng với bạn bè

Giao tiếp tốt đôi khi không phải là sẽ hòa đồng tốt trong môi trường mới, để giúp trẻ phát triển toàn diện các kỹ năng, phụ huynh nên khuyến khích trẻ chơi đùa cùng bạn bè và quan sát hành động cử chỉ của bé. Nếu trẻ có những hành động chưa chuẩn mực với bạn bè, ba mẹ nên dành thời gian để nói chuyện, giải thích cho trẻ hiểu và giúp trẻ sửa đổi để biết cách giao tiếp, hòa đồng hơn với bạn bè cùng trang lứa, ví dụ:

Luôn luôn giữ lời hứa với bạn bè

Không nói dối

Biết nói “cám ơn” và “xin lỗi” với bạn bè

Cùng các bạn tham gia những hoạt động vui chơi ở trường.

Hòa đồng với bạn bè giúp trẻ dễ dàng tạo dựng quan hệ tốt đẹp

2.17. Kỹ năng quản lý cảm xúc cho trẻ

Kiềm chế cảm xúc là kỹ năng sống rất quan trọng mà phụ huynh nên rèn luyện cho trẻ ngay từ khi còn nhỏ. Để làm được điều này, ba mẹ nên từng bước thực hiện các điều sau:

- Ghi nhận cảm xúc khi trẻ quấy khóc để có các hành vi ứng xử phù hợp với trẻ trong từng tình huống cụ thể. Đồng thời, hướng dẫn trẻ từng bước ghi nhận cảm xúc và dạy trẻ phải biết bộc lộ cảm xúc vào lúc nào cho phù hợp.

- Giúp trẻ học cách lắng nghe, để tâm và suy nghĩ đến câu chuyện người khác đang nói vì nếu con lơ đễnh sẽ bỏ lỡ các chi tiết cần thiết. Một đứa trẻ lắng nghe tốt sẽ có cách xử lý tình huống tốt hơn, không dễ cáu gắt trong giao tiếp.

- Khuyến khích trẻ tham gia thể thao để giải tỏa những năng lượng tiêu cực tích tụ trong trẻ.

2.18. Kỹ năng bơi lội

Mỗi dịp hè hay du lịch, việc lựa chọn về quê hay đến những địa điểm du lịch có sông, biển thường sẽ được nhiều gia đình ưu tiên lựa chọn.Với tỷ lệ trẻ em đuối nước ngày một gia tăng trong những năm gần đây đã khiến kỹ năng bơi lội cần được đưa vào danh sách các kỹ năng sống cần thiết cho trẻ.

Phụ huynh có thể đưa trẻ đến các trung tâm dạy bơi hay để trẻ tự học tại trường với giáo viên, nhưng cần đảm bảo trẻ học được các kỹ thuật bơi cơ bản như:

- Khởi động trước khi xuống nước

- Trẻ nắm vững các kỹ thuật bơi lội

- Xử lý khi bị chuột rút

- Xử lý khi vào vùng nước xoáy

- Cách sống sót khi bị chìm

- Xử lý các tình huống nguy hiểm khác khi dưới nước

Đặc biệt, phụ huynh cũng nên lưu ý quan sát trẻ khi dẫn con đến những địa điểm sông nước để trẻ vui chơi giải trí.

2.19. Kỹ năng quản lý thời gian

Đừng nghĩ trẻ nhỏ sẽ không biết cách quản lý thời gian, ba mẹ nên tập dần cho trẻ thói quen đúng giờ bằng cách trang bị cho con một chiếc đồng hồ và dạy trẻ tập xem giờ.

Trong giai đoạn đầu, trẻ sẽ không biết “thời gian là gì” nhưng sẽ rất thích khám phá những đồ vật thú vị nhiều màu sắc. Do đó, chuẩn bị cho con một chiếc đồng hồ đeo tay hay để bàn và dạy trẻ cách nhìn 3 loại kim hoạt động là đã bước đầu giúp trẻ tiếp cận kỹ năng quản lý thời gian.

Bên cạnh đó, kể cho trẻ nghe những câu chuyện nhỏ về thời gian, vừa giúp trẻ giải trí nhưng cũng vừa giúp con hiểu được giá trị và biết trân trọng thời gian trong cuộc sống. Ngoài ra, gia đình nên có thời gian biểu được dán ở nơi dễ nhìn thấy nhất trong nhà với những mốc thời gian cụ thể và thứ tự ưu tiên của từng công việc để làm cùng trẻ sẽ giúp trẻ dần hình thành thói quen cân bằng giữa công việc và thời gian.

2.20. Kỹ năng an toàn giao thông khi đi bộ

Hướng dẫn trẻ kỹ năng tham gia giao thông sẽ giúp trẻ hạn chế những rủi ro gặp phải khi đi trên đường. Phụ huynh nên giải thích tại sao trẻ phải tuân thủ quy định khi tham gia giao thông và hướng dẫn trẻ cách đi bộ an toàn như:

- Trẻ chỉ nên đi trong vỉa hè

- Qua đường khi đèn dành cho người đi bộ chuyền màu xanh lá

- Không được vừa đi vừa đọc truyện hay dán mắt vào màn hình điện thoại

- Không chơi đùa với bạn bè khi đang đi bộ trên đường

- Không mang theo những vật dễ rơi khi đi trên đường như: bóng hay các vật dụng cồng kềnh quá sức trẻ cầm nắm.

- Khi sang đường phải có người lớn đi cùng

Hướng dẫn trẻ kỹ năng an toàn giao thông

Việt Hoài – Sưu tầm